Kadir Kaan Tok“Mars’ta yaşam var mı?“. “Peki su var mı?” İşte! Tüm Dünya’nın merakla beklediği bu sorulara Perseverance uzay aracı ile artık bir cevabımız olacak. Nasıl mı? Bu araç ile Mars’ın Jezero krateri ve çevresinde araştırmalar yapılacak. Ayrıca bir de Ingenuity adında sürpriz bir drone helikopterimiz var. Eğer Ingenuity başarılı bir şekilde Kızıl Gezegen’in zor hava şartlarında hayatta kalmayı başarabilirse NASA tarihe geçecek bir projeye imza atmış olacak. Detaylarla birlikte bu projeye bir göz atalım isterseniz.
Perseverance (Percy) Nedir?
NASA’nın “Mars 2020” misyonu sürecinde kullanacak olduğu aracın yani rover’ın adı Perseverance. Bu adı ona 11 yaşında Amerika’nın Virginia eyaletinde yaşayan ilkokul öğrencisi Alexander Mather verdi. Dilimizde bu isim “azim” anlamına gelmektedir. Perseverance, tam 3 metre boyunda 2,70 metre genişliğinde ve 2,2 metre yüksekliğinde 1025 kilogram ağırlığındadır. Teknik detaylarına birazdan değineceğiz ama temel olarak anlatmak gerekirse; yüksek çözünürlüklü kameralarla ve kuvvetli sensörlerle ve son teknoloji ekipmanlarla donatılmıştır. Hareket kabiliyeti de diğer uzay araçlarına nazaran daha yüksektir.
Dipnot: NASA, uzaya gönderdiği çoğu uzay aracının isminin çocuklar tarafından konulmasını bir gelenek haline getirmiştir. Bunun çocuklara gelecekleri için ilham kaynağı olması açısından önemli olduğunu savunmaktadır.
Görevi
Perseverance’ın görevi, Ingenuity adlı helikopteri Mars’a başarılı bir şekilde ulaştırmak ve Mars üzerinde su ile ilgili bulguları araştırmaktır. Mars’a yolculuk sırasında Ingenuity helikopteri herhangi bir zarar görmedi ve şu an Perseverance üzerinde şarjını doldurmakla meşgul.
Ana görevine gelecek olursak Jezero kraterinde mikrobiyal bakterileri bulabilme ümidi ile çalışıyor. Bizlere bölge ile ilgili bazı fotoğraflar göndermeye başladı bile. Jezero’ nun deltasından örnekler toplayarak onları muhafaza edecek. Marstaki görevini tamamladıktan sonra ise NASA’ ya geri gönderecek.
Jezero Krateri
NASA’nın araştırma ve bulgularına göre zamanında devasa bir göl olan Jezero krateri yaşam formu bulabilme açısından zengindir. Bu gölün, giren ve çıkan su damarları olması, toprağının nemli ve yumuşak olması bir zamanlar bu bölgede sulak bir ortam olduğunun da bir göstergesidir. Su yollarının girişlerinde oluşan delta, dolayısıyla NASA için bir kilit noktası. Bu bölgede yapılan araştırmalardan büyük bir sonuç elde edebileceklerini düşünüyorlar ve Perseverance uzay aracını tam da bu nokta üzerine indirdiler.
NASA, Jezero kraterinin benzerinin Dünya’ da sadece bizim ülkemizde bulunan Salda Gölü olduğunu söylemekte çünkü Mars’taki Jezero’ da bir zamanlar günümüzdeki Salda Gölü’ nün fiziksek yapısına ve mineral çeşitliliği bakımından benzerliğe sahip. Hatta NASA, “Jezero kraterini çok merak edenler gidip Salda Gölü’ nü görsünler” diyerek de atıfta bulunuyorlar.
Tasarım ve Özellikleri
Perseverance Uzay Aracı 4 Aralık 2012’de American Geophysical Union’ un bir toplantısında duruyulmuştu. Tasarım olarak kullanılmış, hali hazırda test edilmiş parçalar kullanılacaktı. Tasarım olarakta Mars’ta hali hazırda görev yapan Curiosity uzay araçlarından ilham almışlardır. Üzerindeki parçalardan sadece bilimsel enstrümanlar ve sonda farklıdır.
Enstrümanları saat yönünde sıralayacak olursak: RIMFAX, Mastcam-Z, SuperCam, MEDA, SHERLOC, PIXL, MOXIE
RIMFAX, Mars’ın yeraltı deneyi için Radar Görüntüleyici, Mars 2020 görevinin bir parçası olan NASA’nın Perseverance gezgini üzerinde yer alan bir radardır. Yüzeyin altındaki jeolojik özellikleri görmek için radar dalgalarını kullanır.
Mastcam-Z, multispektral, stereoskopik bir görüntüleme aracıdır. NASA’nın Perseverance gezgininin birincil bilim kamerası olarak hizmet veriyor. Baş Araştırmacı Arizona Eyalet Üniversitesi’nden Jim Bell’dir. Cihaz, California, San Diego’da Malin Space Science Systems tarafından tasarlanmış ve üretilmiştir.
SuperCam, bir kamera, iki lazer ve dört spektrometre ile kayaların ve toprakların uzaktan analizini gerçekleştirecek. Mars’ta geçmiş mikrobiyal yaşamın biyo-imzalarını tutabilecek organik bileşikler arıyor.
MEDA, Mars Çevresel Dinamikler Analizörü, Mars 2020 Perseverance gezgininin üzerinde bulunan ve toz boyutu ve morfolojisinin yanı sıra yüzey havasını karakterize edecek bir araçtır.
Organik ve Kimyasallar için Raman ve Luminescence ile Yaşanabilir Ortamların Taranması (SHERLOC), ince ölçekli mineralojiyi belirlemek ve Perseverance gezgini için tasarlanmış organik bileşikleri tespit etmek için ince ölçekli görüntüleme ve ultraviyole (UV) lazer kullanan bir ultraviyole Raman spektrometredir.
X-Işını Litokimyası için Gezegensel Enstrüman (PIXL), Mars 2020 misyonunun bir parçası olarak Perseverance gezgini için tasarlanmış Mars yüzey malzemelerinin ince ölçekli temel bileşimini belirlemek için bir X-ışını floresan spektrometresidir.
MOXIE, (Mars Yerinde-Oksijen Kaynak Kullanımı Deneyi) Perseverance gezgini üzerinde katı oksit elektrolizi kullanarak Mars’ın atmosferik karbondioksitinden oksijen üretecek.
Ingenuity
NASA’nın Perseverance uzay aracı bünyesinde Mars’a gönderdiği Ingenuity helikopteri, Dünya’ya ilk bilgileri sorunsuz bir şekilde gönderdi. Helikopter ve helikopterin ana istasyonunun sorunsuz bir şekilde çalıştığı belirtildi.
NASA’nın yeni Mars görevi aynı zamanda Dünya dışındaki gezegenlerdeki çalışmalarımızda da bir ilk olma özelliğini taşıyordu. Perseverance uzay aracı, insanlık tarihinde ilk kez Mars’a bir helikopter taşımamıza aracılık etti. Ingenuity adı verilen bu helikopterden ilk veriler de alınmaya başladı.
Ancak helikopterin bataryası tek bir seferde doldurulmayacak. Ekip, bataryayı en başta bir saatliğine şarj ederek %30 şarj seviyesine ulaştıracak. Birkaç gün aradan sonra batarya yeniden şarj edilecek ve şarj seviyesi %35’e çıkarılacak. Ardından haftalık planlanan şarj seanslarıyla helikopterin bataryası doldurulacak.
Ingenuity, Perseverance uzay aracından ayrıldıktan sonra helikopterde 30 Mars günü (31 Dünya günü) deneysel test uçuşu penceresi olacak. Helikopter, Mars’ın -90 derece sıcaklığa kadar düşen soğuk gecelerinden canlı çıkmayı başarırsa ekip, ilk kez başka bir gezegende helikopter uçurmaya başlayacak.
Maliyet
NASA, Mars 2020 Azim misyonu için 2.4 milyar yatırım yaptı. Sadece aracın kendisi değil, araçla birlikte gönderilecek olan Ingenuity Mars helikopteri için 80 milyon dolar, aracın test çalışmaları için 5 milyon dolarlık yatırım yaptı. Perseverance görevinin tamamı boyunca enflasyon ayarlamaları da dahil edildiğinde, projenin maliyeti az da olsa 2,9 milyar dolara yükseliyor. Bu ağır fiyat etiketine rağmen, NASA’nın gezegen keşif programı tarihindeki en pahalı 7. uzay aracı olmaya devam ediyor. Diğer Mars görevleriyle karşılaştırıldığında Perseverance, Viking 1 ve 2’nin yanı sıra Curiosity uzay araçlarının ardından üçüncü en yüksek maliyete sahip. İkincisi, orijinal lansman penceresini kaçırdıktan sonra önemli bir maliyet artışı yaşadı ve enflasyona göre ayarlanmış maliyeti 3,2 milyar dolara ulaştı. NASA tarafından şimdiye kadar üstlenilen dört Mars projesi de en pahalı görevler arasında yer alıyor.
Perseverance uzay aracı ve Ingenuity helikopteri 18 Şubat 2021’de Mars’a indi. Her şey planlandığı gibi giderse Ingenuity, uzayda uçabilen ilk uzay aracı olarak tarihe geçecek. Perseverance ise mars üzerindeki yaşam formlarını keşfeden ilk uzay aracı olacaktır. Daha fazla bilgi edinmek isterseniz NASA web sitesinde Mars 2020 görevi sayfasını inceleyebilirsiniz.
Kaynaklar:
NASA, Mars 2020
Perseverance Enstrümanları
Jezero Krateri
Salda Gölü
Ingenuity
Forbes
Wikipedia
Kapak Görseli:
Mastcam-Z Panoramik Fotoğraf
Düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz