Cihan ÇamlıcaAntik medeniyetlerde yaşayan toplumların binlerce yıl önce ortadan kaybolmuş dillerini günümüzde çivi yazılı tabletler, duvarlar ve taşlar üzerinde görüyoruz. Ancak bulunan bu tabletlerdeki yazılar dilin telaffuzu ve tınısıyla ilgili bilgi vermiyor.
İzleri milyonlarca yıl öncesine kadar dayanan insan yaşamına bakıldığında insanların dili nasıl geliştirdiklerine dair bir kanıt yok. Ancak dilin yazıya geçirilmesinden binlerce yıl öncesinde bile dillerin konuşulduğu kabul ediliyor.
Antik medeniyetlerdeki toplumların dilleri günümüzde konuşuluyor olsaydı, yaşadıkları coğrafyanın kültürünü kendi ses tınıları ve vurgularından dinlemek güzel olurdu.
Sümer dilinden Antik Mısır diline, Hitit dilinden Antik yunan diline kadar ve daha bir çok imparatorluğun dili tahmini olsada seslendirildi. Bu unutulmuş imparatorlukların dillerini nasıl telaffuz ettiğini merak ediyorsanız aşağıdaki ses kayıtlarını dinleyebilirsiniz.
Hitit Dili
Hititlerin veya tabletlerinde kendilerini adlandırdıkları gibi Neşalıların dili, Hint-Avrupa Dillerinin Anadolu’nun alt grubuna dâhildir. Resmî diplomatik yazışmaları ve saray arşivleri Âsur (Akad) çivi yazısıyla yazılırken kayalardaki kabartmalar ve yazıtlar için Hiyeroglif denilen yazı kullanılırdı. Bugün, bu harflerle yazılan dilin bir Luvca lehçesi olduğu bilinmektedir.
Antik Maya Dili
Maya dilleri, Kolomb öncesi Mezoamerika uygarlıklarından birini oluşturan Mayalar’ın vaktiyle kullanmış oldukları klasik Mayaca dahil hepsi ana Proto-Mayaca’dan türemiş olan dillerdir.
Antik Yunan Dili
Antik Yunan dili, Antik Yunanistan’da ve Doğu Akdeniz havzasında M.Ö. 9. yüzyıldan M.S. 6. yüzyıla kadar konuşulmuş olan ölü bir dildir. Bugünkü Yunanca’nın atası sayılmakla beraber bugünkü Yunanca’dan oldukça farklıdır.
Assur Dili
Akatça’nın bir lehçesi, olan bu dil 2000 yıldan fazladır konuşulmuyor.
Antik Mısır Dili
Eski Mısır dili antik Mısır dilinin bir gelişim evresini yansıtan, M.Ö. 2707-2216 dönemi yazıtları ve tabut metinlerinde karşılaşılan bir antik dildir. Bu dilde elimize ulaşan metinler, o dönemde Mısır’da konuşulan dilden ziyade, o dönemin yazılı kültürünü yansıtmaktadır ve muhtemelen konuşulan dil ile arasında ciddi farklar bulunmaktadır.
Sümer Dili
Sümerce, Sümerlerin anadili. Güney Mezopotamya’da M.Ö. 4000 yılında konuşuluyordu. M.Ö. 2000’li yılların başlarında yerini konuşma dili olarak Akadça’ya bıraktı; ancak Mezopotamya’da M.S. 1. yüzyıla kadar kutsal, şölensel, edebi ve bilimsel bir dil olarak kullanılmaya devam etti.
Hem cümle yapısı hem de sözcükleri Türkçe ile büyük bir benzerlik içinde olan bu dil 19. yüzyıla kadar unutuldu. Mezopotamya’da konuşulan diğer dillerin aksine Sümerce’nin izole dillerden olduğu kabul edilir. Döneminin ve çevresinin diğer tarihi dillerinden olan ve her ikisi de Semitik dillerden olan Babilce ile Asurca’dan oluşan Akadça’dan bile farklıydı.
Akad Dili
Doğu Sami dillerine ait eski Mezopotamya’da, özellikle Asur ve Babil imparatorluklarında kullanılan dil. Mezopotamya’da M.Ö. 3000 – 1000 yılları arasında konuşulan ölü bir Sami dilidir. M.Ö. 2350’li yıllarda Akadların Sümer kentlerini ele geçirmelerinden sonra bölgede Sümer dilinin yerini aldı. Akad dili, Babil lehçesi ve Asur lehçesi olarak ikiye ayrılır. M.Ö. 7. yüzyıldan itibaren Aramice, Akadça’nın yerini almaya başlamıştır.
Aztek Dili
Uto-Aztek dilleri, Kuzey Amerika’da konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesidir. Kimilerine göre Aztek-Tano dilleri üst grubuna dahildir. Kuzey Amerika’da Komançiler tarafından konuşulurken, öte yandan Orta Amerika’da ileri bir uygarlığa sahip olmuş Aztekler tarafından da konuşulmakta idi.
Urartu Dili
Urartuca, M.Ö. 2. binde Çukurova bölgesinde, Doğu Anadolu’nun büyük kısmında ve Kuzey Mezopotamya’da yaşamış olan Hurrice’nin devamıdır ve onun gibi bitişken bir dildir.
Ahameniş Dili
Pers dili Ahameniş. Persler yazıyı daha çok resmi kraliyet yazışmaları için kullanmışlar ve bu yazışmaların çoğunu da Arami dilinde yazmışlardır. Resmi belgeler dışında günümüze ulaşan yazılı edebi eserleri yoktur.
Latin Dili
Latince, Hint-Avrupa dil ailesinin italik koluna ait ölü bir dildir. Yazımında kullanılan alfabenin kökeni ise Etrüsk alfabesi ile Yunan alfabesine dayanır. Günümüze kalan Latin edebiyatının dili M.Ö. 1. yüzyılda ortaya çıkan ve bir edebi lisan olan klasik Latince’dir.
Viking Dili
Eski Nors dili Vikingler döneminde, yaklaşık 1300’lere kadar, İskandinavya’nın yerlileri ve deniz aşırı yerleşim birimlerinde konuşulan dildir. 8. yüzyılda kullanılan Proto-Nors dilinden türemiştir. Bu dönemlerden kalan belgelerin çoğu Orta Çağ İzlandaca’sına ait olduğundan dilin kabul edilen standart hali Eski Batı Nors dili olarak geçen lehçedir.
Göktürk Dili
Göktürkçe veya Köktürkçe, Türkçe’nin bilinen ve yazılı metinleri ele geçirilebilen en eski dönemine verilen isimdir. Eski Türkçe adlı dönemin ilk kısmını oluşturur.
Kelt Dili
Hint-Avrupa dil ailesinin bir koludur. Yaşayan dilleri Bretonca, Galce, İrlandaca, İskoç dili, Kernevekçe, Manksça’dır.
Yararlanılan Kaynaklar
Dil Açıklamaları: Wikipedia
Ses Kayıtları: Arkeofili, Soundcloud
Düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz